Omar Khayyám en secularisme

Lang voordat de Verlichting in de christelijke wereld (1685–1815) zijn intrede deed, was er sprake van secularisme in het Perzische culturele domein. Arash Ghajarjazi, als post-doctoraal onderzoeker verbonden aan het Beyond Sharia project van de Universiteit Utrecht, onderzoekt non-conformistische ideeën en de opkomst van secularisme in het middeleeuwse Perzische culturele gebied. Hij bestudeert het werk van Perzische intellectuelen die de islam bekritiseerden, waaronder Omar Khayyám. Zijn denken is soms ronduit atheïstisch te noemen en zijn kwatrijnen zijn nog steeds wereldberoemd. In een interview licht Ghajarjazi zijn bevindingen toe.

Broken Grail: Khayyam Debates Caligula

Onlangs is er een nieuwe lange documentaire over Omar Khayyam uitgebracht: Broken Grail: Khayyam Debates Caligula. De film is geproduceerd door enkele Iraanse filmmakers die samen de Noghteh Group vormen, met de volgende toelichting:
‘Deze film toont een millennium vanaf de geboorte van Khayyam tot op de dag van vandaag, en toont het leven van Khayyam maar tegelijkertijd ook de pogingen van een theatergroep, die in het jaar 2019 een toneelstuk probeert op te voeren over Khayyam. De problemen waarmee ze op de een of andere manier werden geconfronteerd, verbijsterde Khayyam destijds ook: de confrontatie van rationalisme en fanatisme, vrijdenken en vooroordelen, enzovoort. Deze film probeert een waarheidsgetrouw beeld te schetsen van deze veelzijdige Perzische geleerde’.
De link tussen Khayyam en Caligula is niet direct duidelijk, maar de relatie blijkt uit het verhaal. De dialoog is grotendeels in het Farsi met Engelse ondertiteling, en bevat interviews met een aantal experts in de Perzische literatuur en Khayyam-studies, waaronder Mehdi Aminrazavi en Leonard Lewisohn. Armyn Naderi is de belangrijkste onderzoeker, schrijver en regisseur.